شناسایی و تعیین برخی خصوصیات بیولوژیکی و مولکولی ویروس موزائیک کلم گل در استان های خراسان رضوی، شمالی و آذربایجان غربی

ویروس موزائیک کلم گل (cauliflower mosaic virus-camv) عضو تیپ جنس caulimovirus از خانواده caulimoviridae می باشد که به عنوان مهم ترین ویروس آلوده کننده گیاهان خانواده کروسیفر در ایران شناخته شده است. به منظور شناسایی و تعیین برخی از خصوصیات بیولوژیکی و مولکولی camv در طی سال های1390-1389 تعداد 358 نمونه گیاهی مشکوک به آلودگی از مزارع کاشت کلم گل و شلغم در استان های خراسان رضوی، شمالی و آذربایجان غربی جمع آوری شد. در ابتدا جهت ارزیابی وجود ویروس در نمونه های مشکوک به آلودگی از آزمون سرولوژیکی das-elisa استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد که از میان 299 نمونه برگی کلم گل، 146 نمونه و از میان 59 نمونه برگی شلغم 36 نمونه آلوده به این ویروس بودند. به منظور تکثیر camv، بر روی گیاهان محک brassica rapa cv. just right، brassica oleracea var. gongylodes و datura stramonium مایه زنی انجام شد. جهت شناسایی، تعیین قابلیت انتقال و بررسی تنوع ژنتیکی در جدایه های ایرانی شناسایی شده در این تحقیق، به ترتیب چارچوب های ژنی چهارم (orf iv)، دوم (orf ii) و ششم (orf vi) ویروس با اندازه های تقریبی 1400, 724 و1500 جفت باز در آزمون pcr تکثیر و از میان نمونه های آلوده شش جدایه جهت تعیین توالی نوکلئوتیدی انتخاب شدند. رسم درخت فیلوژنتیکی برای هر سه ژن با استفاده از نرم افزار mega 5 و بکارگیری روش neighbor joining انجام شد. نتایج حاصل از هم ردیف سازی چندگانه توالی های نوکلئوتیدی چارچوب ژنی دوم جدایه های ایرانی با سایر جدایه های موجود در بانک ژن نشان داد که جدایه های ایرانی به جز جدایه camv-msh8 دارای بیشترین درصد تشابه با جدایه ای از چین (af140604)، 4/99%-7/98 می باشند و این در حالی است که جدایه camv-msh8 دارای بیشترین درصد تشابه با جدایه ای از اصفهان (ay703456)، 7/98% بود. مقایسه توالی های آمینواسیدی orf ii جدایه های ایرانی با سایر جدایه های موجود در بانک ژن و مشاهده اسید های آمینه گلایسین (g) و ایزولوسین (i) به ترتیب در موقعیت های 94 و 105 آمینو اسیدی، احتمال قابلیت انتقال تمامی جدایه های ایرانی توسط شته ناقل را تأیید نمود. نتایج به دست آمده از هم ردیف سازی چندگانه توالی های نوکلئوتیدی چارچوب ژنی چهارم جدایه های ایرانی با سایر جدایه های موجود در بانک ژن نشان داد که جدایه های ایرانی دارای بیشترین درصد تشابه در سطح nt با جدایه هایی از مجارستان و چین به میزان 9/96%-5/96 و 4/96%-96 می باشند. آنالیز مولکولی و رسم درخت تبارزایی orf vi مربوط به شش جدایه نشان داد که جدایه های شناسایی شده از کلم گل دارای بیشترین شباهت در سطح nt با جدایه ای از چین به میزان (%6/98-3/98) می باشند و این در حالی است که جدایه جدا شده از شغلم دارای بیشترین شباهت در سطح nt با جدایه ای از میبد یزد (dq870916)، 7/97% بود. شباهت جدایه camv-turnip2 در سطح nt، 5/85%-85 با جدایه های شناسایی شده از کلم گل بوده که در درخت فیلوژنتیکی رسم شده مجزا از این جدایه ها و در گروه i قرار گرفت. این مطالعه اولین گزارش از وجود ویروس موزائیک کلم گل در استان خراسان شمالی و بعضی از شهرستان های استان خراسان رضوی می باشد.